Hoogbegaafde autist overleeft in een niet-autistische wereld

Enige maanden geleden kwam het (inmiddels op talloze websites gekopieerde) verhaal naar buiten dat een Amerikaanse psychiater op zijn sterfbed verklaard zou hebben dat ADHD een verzonnen ziekte zou zijn. Complotdenkers maken overuren tegenwoordig en dit klonk als een complottheorie rond de farmaceutische industrie, dus ik was niet overtuigd. Terecht, zo bleek.

Van tijd tot tijd duiken verhalen op waaruit allerlei complotten zouden moeten blijken. Om wat recente voorbeelden te noemen: Al Gore zou in een interview het bestaan van ‘chemtrails’ hebben toegegeven, en uit een TED-presentatie van Bill Gates zou moeten blijken dat hij via een vaccinatieprogramma de wereldbevolking zou willen decimeren (en u dacht dat Adolf Hitler al erg was). Ik heb het interview en de presentatie destijds bekeken, maar de beweringen van de complotdenkers bleken er niet door onderbouwd te worden.

En nu hebben we dus de complottheorie dat ADHD een verzonnen ziekte zou zijn.

Het complot

De Amerikaanse psychiater Leon Eisenberg zou op z’n sterfbed toegegeven hebben dat ADHD een verzonnen ziekte zou zijn. Gezien het baanbrekende werk dat dr. Eisenberg verricht heeft en de glanzende carrière die het hem opgeleverd heeft is het waarheidsgehalte van die bewering op z’n zachtst gezegd twijfelachtig, maar als we de complotdenkers moeten geloven heeft dr. Eisenberg dus bekend de kluit decennialang belazerd te hebben—en dat dan natuurlijk ongetwijfeld zodat de farmaceutische industrie grof geld kon verdienen aan medicijnen voor deze ‘verzonnen ziekte’.

Alleen, klein detail wat de complotdenkers gemakshalve maar even negeren: dat heeft dr. Eisenberg niet gezegd. Het is weer een geval van niet lezen wat er staat maar lezen wat je wilt dat er staat, en negeren wat er staat maar niet in je complottheorie past.

Der Spiegel

De bron van het hele verhaal is het artikel ‘Die gestresste Seele‘ in het Duitse weekblad Der Spiegel (jaargang 2012, nummer 6, 2 februari 2012). De letterlijke passage:

“ADHS ist ein Paradebeispiel für eine fabrizierte Erkrankung”, sagte Eisenberg. “Die genetische Veranlagung für ADHS wird vollkommen überschätzt.”

 

Die uitspraak is dan weer overgenomen uit een interview met dr. Eisenberg uit 2009, zeven maanden voor zijn overlijden. Met gevoel voor melodrama wordt die uitspraak dan ook veelvuldig aangeduid als “bekentenis op zijn sterfbed”.

Vertaling en interpretatie

Het interview uit 2009 zal in het Engels plaatsgevonden hebben. Het blad Der Spiegel is Duits, maar dr. Eisenberg is geboren in de VS als zoon van Russische immigranten en dus is het hoogst onwaarschijnlijk dat hij ooit Duits geleerd heeft. Dat betekent dus dat het citaat een vertaling is en daarmee per definitie de interpretatie van de vertaler. Dat laat ruimte voor vertaalfouten.

Vervolgens werd de Duitse versie door de complotdenkers in het Nederlands vertaald (nog meer ruimte voor fouten, want vertaling van vertaling), waarbij de tekst—zoals bij complotdenkers gebruikelijk—zo werd geïnterpreteerd dat er een complottheorie omheen verzonnen kon worden.

Wat hebben de complotdenkers nu precies gedaan? Ze hebben het citaat “ADHS ist ein Paradebeispiel für eine fabrizierte Erkrankung” vertaald als “ADHD is (een schoolvoorbeeld van) een verzonnen ziekte”, de rest van de uitspraak van dr. Eisenberg hebben ze genegeerd en hun vertaling hebben ze opgevoerd als “bewijs”.

De tweede helft (“Die genetische Veranlagung für ADHS wird vollkommen überschätzt”) betekent in het Nederlands namelijk: “De genetische aanleg voor ADHD wordt volledig overschat”. Waarbij opgemerkt zij dat “zwaar overschat” een betere vertaling is.

Diagnoses en etiketjes

Oftewel, dr. Eisenberg heeft niet beweerd dat ADHD een verzonnen ziekte is maar een ‘gefabriceerde’ ziekte omdat de genetische aanleg voor ADHD wordt overschat. Waar dr. Eisenberg tegen ageerde was de gewoonte van veel psychiaters om te kijken wat er aan pillen voorhanden is en op basis daarvan de patiënt het bijbehorende etiketje op te plakken, in plaats van eerst onderzoek te doen en op basis daarvan een diagnose en bijpassend behandelplan op te stellen.

Het is natuurlijk ook wel erg makkelijk om patiënten die veel energie hebben even snel het etiketje ‘ADHD’ op te plakken en dan Ritalin voor te schrijven.

Dus, helaas voor de complotdenkers: ADHD is geen ‘verzonnen ziekte’ maar een echte aandoening welke vaak ten onrechte gediagnosticeerd wordt.

Peer review

Het zou ook niet logisch zijn. Dr. Eisenberg heeft z’n carrière gewijd aan uitgebreid en baanbrekend wetenschappelijk onderzoek naar psychiatrische stoornissen en er over gepubliceerd. Dat betekent dat (zoals bij wetenschappelijk onderzoek gebruikelijk) zijn onderzoeken door vakgenoten bestudeerd zijn (de zogeheten peer review) en zijn experimenten herhaald zijn.

Een van de geboden van wetenschappelijk onderzoek is namelijk dat als experimenten herhaald worden onder gelijke omstandigheden als het oorspronkelijke onderzoek, het ook dezelfde resultaten moet opleveren. Blijken de resultaten echter niet reproduceerbaar dan wijst dat er op de oorspronkelijke onderzoeker op z’n minst een prutser was.

Geen genade

De wetenschappelijke wereld kent wat dat betreft weinig genade: als ontdekt wordt dat je als wetenschapper de kluit belazerd hebt zijn je carrière en reputatie om zeep.

Dat overkwam een aantal jaren geleden bijvoorbeeld ook dr. Andrew Wakefield, welke beweerde bewijs te hebben voor een verband tussen BMR-vaccinaties en autisme. Zijn onderzoeksresultaten bleken niet reproduceerbaar, hij werd ontmaskerd als fraudeur, z’n carrière en reputatie werden verwoest. Alleen de aluhoedjes geloven ‘m nog.

Maar is dat dr. Eisenberg overkomen? Nee. Zijn onderzoeken overleefden de kritische blikken van zijn vakgenoten, zijn werk leverde hem een staat van dienst op waar elke psychiater jaloers op is.

Wereldprimeur

Maar er is meer. Stel dat hij in 2009 inderdaad toegegeven zou hebben dat ADHD een verzonnen ziekte was. Dat zou de journalist welke hem interviewde beslist niet hebben stilgehouden, want dat zou een primeur van jewelste geweest zijn! Maar er gebeurde niets. Ook toen die uitspraak van dr. Eisenberg werd aangehaald in het artikel uit 2012 gebeurde er niets, terwijl (als de complotdenkers inderdaad gelijk zouden hebben), het toch wereldnieuws geweest zou zijn.

Maar ook nu weer niets, tot eerder dit jaar een complotdenker kennelijk op zoek was naar materiaal om een nieuwe complottheorie omheen te verzinnen en per ongeluk dat artikel onder ogen kreeg. De rest, zoals dat zo mooi heet, is geschiedenis.

14 Responses to ADHD toch geen verzonnen ziekte

Nieuwste column
Politie Eindhoven weigert lastige vragen te beantwoorden
Dat het Openbaar Ministerie niet gediend is van 'lastige' vragen wisten we al. Bij de politie heerst echter dezelfde mentaliteit.
Lees verder...
Fictie
Na de non-fictie ben ik mij nu ook gaan wijden aan het schrijven van (Engelstalige) fictie.
Lees hier verder