Belastingherziening: recept voor rampspoed

Eerder deze week publiceerde de Commissie Van Dijkhuizen haar rapport over vereenvoudiging van het belastingstelsel. Samengevat adviseert de commissie het huidige overheidsbeleid (laat de armen de crisis betalen) voort te zetten. Met als bonus dat invoering van het plan leidt tot minder belastinginkomsten en dus per saldo zal bijdragen aan het begrotingstekort.

Inkomstenbelasting

Op dit moment kent de Inkomstenbelasting vier schijven. Bent u nog geen 65 dan ziet het plaatje er als volgt uit:

(Bron: Belastingdienst)

Volgens het rapport zouden dit twee schijven moeten worden van respectievelijk 37% en 49% waarbij de grens tussen die twee schijven op € 62.500 komt te liggen. Voor de laagste inkomens (tot ongeveer 110% van het wettelijk minimumloon) verandert dus niets, de rest gaat er op vooruit.

Wat zegt de Commissie Van Dijkhuizen dus eigenlijk? Dat de overheid de tegenvallende belastinginkomsten kan opvangen door burgers minder belasting te laten betalen.

Toeslagen

De huur- en zorgtoeslag en het kindgebonden budget zouden samengevoegd moeten worden. Dat zou kunnen daar ze alle drie inkomensafhankelijk zijn, ware het niet dat de commissie adviseert de zorgtoeslag direct over te maken aan de zorgverzekeraar. Dat heeft één voordeel en minstens drie nadelen.

Voordeel

De hoogte van de zorgtoeslag wordt in eerste instantie bepaald aan de hand van een schatting van uw jaarinkomen. Het jaar daarop wordt aan de hand van uw werkelijke inkomen dan bepaald of u teveel of te weinig zorgtoeslag heeft ontvangen. Als u teveel zorgtoeslag heeft gekregen wil de Belastingdienst het teveel ontvangen bedrag natuur-lijk terug, en dan is het handig als ze daarvoor aan kunnen kloppen bij de verzekeraar zelf. Die heeft immers geld genoeg om dat direct terug te storten, bij burgers (en zeker bij de laagste inkomens) kan het nog wel eens problematisch zijn.

Nadeel 1: Hogere kosten

Het eerste nadeel is dat het meer werk oplevert voor de Belastingdienst. Momenteel is er sprake van een simpele één-op-éénrelatie: u vraagt de zorgtoeslag aan, de Belasting-dienst maakt het op uw rekening over.

Met het plan van de Commissie Van Dijkhuizen wordt het echter een ander verhaal: dan moet de Belastingdienst voor iedere burger afzonderlijk gaan registreren bij wie hij of zij verzekerd is (wat per jaar kan veranderen) en zorgen dat de zorgtoeslag bij de juiste verzekeraar terechtkomt. Dat betekent meer werk en daarmee meer kosten voor de Belastingdienst.

Nadeel 2: Geen controle

Het tweede nadeel is dat er geen controle is op wat er met uw zorgtoeslag gebeurt. De zorgverzekeraar wordt dan geacht uw premie te bepalen en de zorgtoeslag daar op in mindering te brengen, maar er is geen garantie dat die dat ook inderdaad zal doen. De overheid zal wel roepen dat we gewoon vertrouwen moeten hebben, maar dankzij de talloze verhalen in de media over graaiende bestuurders en over zorgverzekeraars die ondanks de “gestegen zorgkosten” miljardenwinsten boeken is dat vertrouwen al lang verdwenen.

Het is dus nog maar de vraag of uw zorgverzekeraar straks de ontvangen zorgtoeslag zal verrekenen met de premie, en u niet gewoon de volledige premie laat betalen en de zorgtoeslag ziet als gratis geld van de overheid.

Nadeel 3: Privacy

Het derde nadeel is dat het plan neerkomt op een flagrante schending van uw privacy. De zorgtoeslag is inkomensafhankelijk, dus als de Belastingdienst uw zorgtoeslag aan uw zorgverzekeraar gaat overmaken weet die hoeveel inkomen u heeft. Het is maar afwachten wat de verzekeraars met die informatie gaan doen.

Struisvogelpolitiek

De commissie demonstreert in haar rapport een fraai staaltje van struisvogelpolitiek. Door het toeslagensysteem te “stroomlijnen” zouden burgers makkelijker kunnen zien hoeveel ze overhouden als ze meer gaan werken. Meer gaan werken? In deze tijd mag je al blij zijn als je de baan die je nu hebt volgende maand ook nog hebt, laat staan dat je meer kunt gaan werken!

Spaargeld

Jarenlang is ons door de overheid voorgehouden dat we moesten sparen om financiële reserves en een oudedagvoorziening op te bouwen, maar ook omdat die miljarden aan spaargeld door de banken geïnvesteerd konden worden hetgeen dan weer de economie zou stimuleren. Een aantal jaren geleden bedacht de overheid dat we over de rente op dat spaargeld maar eens belasting moesten gaan betalen.

Daarbij werd aangenomen dat een burger op zijn spaargeld 4% rendement zou halen maar werd volledig voorbijgegaan werd aan het feit dat het rendement op met name spaarrekeningen aanzienlijk lager ligt en je bij spaarrekeningen tegenwoordig blij mag zijn als de rente de inflatie dekt. Op veel spaarrekeningen is de rente dermate laag dat je spaargeld niet meer meer waard wordt, maar alleen wat minder snel minder waard wordt.

De Commissie Van Dijkhuizen stelt voor het rendement vast te stellen op basis van de totale spaarrente over de afgelopen vijf jaar, waarmee het percentage voor 2014 zou uitkomen op 2,4%. Dat is nog steeds onrealistisch hoog, maar wel een stap in de goede richting. Het zou echter beter zijn om dergelijke rente-inkomsten niet te belasten.

Het gaat immers vooral om gewone burgers die het advies van de overheid opgevolgd hebben en zijn gaan sparen om reserves op te bouwen. Dan gaat het om bedragen die dermate laag zijn dat het niet loont om over te stappen op beleggen vanwege de kosten en risico’s die daar dan weer aan verbonden zijn.

Hypotheekrenteaftrek

Een stap in de goede richting: de hypotheekrenteaftrek zou verlaagd moeten worden naar 30%. Nu mag die rente nog tegen het hoogste tarief worden afgetrokken, wat in de praktijk betekent dat het belastingvoordeel toeneemt naarmate het inkomen stijgt, en dus degenen die zo’n aftrek het minste nodig hebben er het meeste van profiteren.

Als huurder heb ik natuurlijk makkelijk praten, maar wat mij betreft mag de HRA af-geschaft worden. Niet alleen omdat het rijke burgers onevenredig voordeel verschaft, maar welbeschouwd is de HRA ook een discriminerende regeling.

Hypotheekrente is een rente op een schuld (de hypotheek) maar waarom zou de over-heid daaraan moeten meebetalen? Rente over andere schulden is tenslottte ook niet af-trekbaar. Afschaffing van de HRA zou een enorme besparing opleveren: de cijfers over 2012 heb ik nog niet, maar over 2011 kostte het de overheid maar liefst 11,4 miljard.

Daar kun je toch aardig wat noodzakelijke voorzieningen van financieren.

Ondernemers

Als het aan de commissie-Dijkhuizen ligt wordt eerder overheidsbeleid teruggedraaid. Jaren geleden besloot de overheid het zelfstandig ondernemerschap te stimuleren om zo de werkloosheid terug te dringen. Daartoe werden onder andere belastingvoordelen voor (startende) ondernemers gecreëerd.

Als het aan de commissie Van Dijkhuizen ligt worden die weer afgeschaft. Helaas is het niet zo dat iedere kleine zelfstandige een goedbelegde boterham bij elkaar onderneemt; heel wat kleine ondernemers hebben die belastingvoordelen hard nodig om het hoofd boven water te houden zonder een beroep te hoeven doen op de BBZ (Bijstandsbesluit Zelfstandigen).

Door het afschaffen van die voordelen zullen heel wat kleine zelfstandigen hun bedrijf moeten sluiten. Als ex-ondernemer heb je geen recht op WW maar ga je linea recta de bijstand in, met als gevolg dat de kosten daarvan fors zullen stijgen. Het zou beter zijn om te investeren in goede begeleiding van starters zodat ze een succesvol eigen bedrijf op kunnen bouwen.

Banen

In een land met 100.000 vacatures en 659.000 werklozen maak je uiteraard een goede indruk als je een plan presenteert dat een hoop banen oplevert. Dat had de commissie Van Dijkhuizen ook bedacht, en dus beweert de commissie dat de uitvoering van haar voorstellen maar liefst 140.000 banen op zou leveren. Wat voor banen dat dan zouden moeten zijn wordt er echter niet bij verteld.

Ik kan zelf ook niet bedenken hoe dat plan banen op zou moeten leveren. Ontstaan er nieuwe banen als je minder belasting gaat betalen over je inkomen en spaargeld? Nee. Levert het “stroomlijnen” van het toeslagenstelsel banen op? Nee, dat zal eerder banen kosten. Levert overmaken van zorgtoeslag naar de zorgverzekeraars banen op? Nee, het betekent voor de verzekeraars wat meer administratie maar dankzij de automati-sering zal dat niet tot nieuwe banen leiden. Levert beperking van de hypotheekrente-aftrek meer banen op? Nee. Levert het banen op als je kleine zelfstandigen dwingt hun bedrijf te sluiten? Dat levert geen banen op, alleen maar meer werklozen.

Typisch VVD-beleid

Kees van Dijkhuizen is bankier, zal dus vast geen honger lijden en is ongetwijfeld goed ingeburgerd in het fantasiewereldje van de VVD-elite. Het plan van de Commissie Van Dijkhuizen vertoont althans typische trekjes van VVD-beleid: de armen betalen de crisis (onder andere ook door verdere BTW-verhoging en door AOW’ers mee te laten betalen aan de AOW) en de rijken worden rijker. Een plan dus dat alle vertrouwen blijft stellen in het waanidee van de vrije-marktwerking, niet gehinderd wordt door enige realiteits-zin, en terecht door zo ongeveer alle betrokken organisaties zwaar bekritiseerd wordt.