Hoogbegaafde autist overleeft in een niet-autistische wereld

Dat ambtenaren en hulpverleners lang niet altijd gericht zijn op de belangen van de burger respectievelijk cliënt weten we allemaal. Dat ze veelal meer belang hechten aan het in stand houden van hun baantje is niets nieuws. Maar het kan nog erger. In één bedrijfstak is de situatie zo schrijnend dat de hele bedrijfstak tegenstrijdig is aan zichzelf: de reclassering.

Officieel heeft de reclassering tot taak gedetineerden te helpen bij het voorbereiden van hun terugkeer in de maatschappij, en het begeleiden van ‘justitiabelen’ (iedere burger welke met justitie in aanraking komt) om er voor te zorgen dat ze terug op het rechte pad komen en daar blijven.

De visie van de reclassering

Dat is althans de officiële versie. Binnen de reclassering doet ook vrijwel iedereen alle mogelijke moeite om de mooie verhalen uit de propagandafoldertjes te herkauwen en naar buiten toe de schijn op te houden dat ze goed werk doen en het personeelsbestand volledig bestaat uit zeer intelligente, hoog opgeleide, uiterst integere en gemotiveerde mensen. Vraag je vervolgens aan hun cliënten wat ze er van vinden dan hoor je een heel ander verhaal.

De visie van de cliënten

Cliënten vertellen namelijk vrijwel zonder uitzondering hetzelfde (en de enkelingen die wel positief waren bleken allen dezelfde toezichthouder te hebben). Het ‘reclasserings-toezicht’ stelt niets meer voor dan een wekelijkse (of tweewekelijkse, of vierwekelijkse) controle op in-leven-zijn: je komt opdraven en tien minuten later sta je weer buiten.

Heb je geen expliciete hulpvraag dan doen ze niks voor je omdat je geen expliciete hulpvraag hebt. Heb je wel een expliciete hulpvraag dan wordt het afgeschoven op de verantwoordelijkheid van andere instanties. Die ‘hoog opgeleide’ reclasseringswerkers blijken in de praktijk niet meer te zijn dan maatschappelijk werkers, en doorgaans niet gehinderd door enige juridische kennis en inzicht in de menselijke psyche.

Praktijkvoorbeeld

Een cliënt van Reclassering Nederland was dakloos en had geen inkomen, en daarmee dus geen stabiele basis om z’n leven weer op te bouwen. Het was een absolute vereiste dat de man zo snel mogelijk zelfstandige woonruimte en een uitkering zou krijgen.

Reclassering Nederland beweert samen te werken met een hele waslijst aan instanties waaronder gemeenten en woningcorporaties, dus dat zou makkelijk geregeld kunnen worden. Niet, dus. De man kreeg van z’n toezichthoudster te horen dat hij het zelf op moest lossen want “wij hebben geen woningen en verstrekken ook geen uitkeringen”. Hoewel Reclassering Nederland riant betaald kreeg om de man te helpen werd hij aan z’n lot overgelaten.

Riantbetaald luizenbaantje

Het klinkt hard, het is ook hard, en bij de reclassering zullen ze het er ongetwijfeld niet mee eens zijn (daar zijn ze het maar zelden eens met de zak met geld cliënt), maar als u een makkelijk leventje wilt kan ik u aanraden reclasseringswerker (m/v) te worden. Voor elke cliënt mogen ze een uur uittrekken, tien minuten na binnenkomst sturen ze hem weer weg, dan nog even vijf minuten voor het bijwerken van het dossier, en de overige drie kwartier is vrijheid blijheid.

Zelfs al zouden ze maar het minimumloon krijgen, dan nog is het, gezien de minimale hoeveelheid werk, een riantbetaald luizenbaantje, compleet met een ongezond grote machtspositie waar met veel enthousiasme misbruik van wordt gemaakt.

Zo zijn de meesten continu op zoek naar een excuus om het dossier terug naar Justitie te sturen, in de hoop dat de cliënt er een nieuwe veroordeling en daarmee verlenging van het ‘reclasseringstoezicht’ aan overhoudt. Geeft de cliënt aan dat de beschuldiging onterecht is, dan verschuilt de reclassering zich achter het bij de overheid en de ‘hulp-verlening’ zo geliefde mantra: “Wij doen niet aan waarheidsvinding“.

Tegenstrijdige belangen

Maar waarom doet de reclassering niet waarvoor ze wel riant betaald krijgt en waar ze zo over opschept in haar propagandafoldertjes en de media? Heel simpel: omdat datgene doen wat de reclassering geacht wordt te doen haaks staat op haar belangen en die van het personeel.

De reclassering bestaat bij de gratie van de criminaliteit–als er geen criminaliteit meer zou zijn zou de reclassering overbodig worden, zouden de riantbetaalde luizenbaantjes van het personeel verdwijnen en zouden ze allemaal een WW-uitkering kunnen gaan aanvragen.

Oftewel: hoewel de reclassering geacht wordt mensen uit de criminaliteit te houden is het juist in haar belang om ze in de criminaliteit te houden! Bij een strafrechtelijke ver-oordeling is het zo’n beetje standaard dat je ook twee jaar reclasseringstoezicht krijgt opgelegd, dus een veroordeelde levert de reclassering twee jaar lang een hoop geld op zonder dat er een noemenswaardige inspanning tegenover staat.

De reclassering zal vervolgens proberen je opnieuw veroordeeld te krijgen (zo zijn ze bijvoorbeeld zeer creatief in het verzinnen van overtredingen van door de rechtbank opgelegde bijzondere voorwaarden), want een nieuwe veroordeling betekent dat je opnieuw twee jaar lang een zak geld voor de reclassering wordt.

Daarmee is de reclassering dus een bedrijfstak welke vrijwel volledig zou verdwijnen als ze zou doen waarvoor ze betaald krijgt!

Oplossing

Helemaal overbodig zal de reclassering nooit worden, maar de hulpverlening zou wel spectaculair verbeterd kunnen worden, waarmee de recidive onder veroordeelden een heel eind teruggedrongen zou worden en de overheid tientallen miljoenen per jaar zou kunnen besparen.

Twee stappen zijn daarvoor noodzakelijk.

Stap 1: Ervaringsdeskundigen

Stap één is het vervangen van de huidige collectie niet-functionerende toezichthouders door ervaringsdeskundigen: ex-gedetineerden welke andere (ex-)gedetineerden willen helpen. In tegenstelling tot de maatschappelijk werkers weten die namelijk wèl hoe het is om in de molen van politie, justitie en reclassering te belanden, hoe het is om in de gevangenis te zitten en hoe het is om de rest van je leven achtervolgd te worden door je strafblad. Extra voordeel is dat deze ervaringsdeskundigen dan een zinvolle bijdrage aan de samenleving leveren, terwijl ze anders–vanwege hun strafblad–vrijwel zeker de rest van hun leven werkloos thuis zitten.

Stap 2: Prestatieloon

Dan is natuurlijk altijd nog het risico dat zo’n ervaringsdeskundige net zo lui wordt als de bulk van de huidige lichting. Om dat zoveel mogelijk te beperken moet daarom, bij wijze van stap twee, de prestatiebeloning ingevoerd worden. Meer daarover leest u in mijn vorige column, ‘Financiële prikkel voor hulpverleners‘.

Stap 3: Vergeet het maar

Gaat dat alles gebeuren? Natuurlijk niet; het zou immers het einde betekenen van een hoop riantbetaalde luizenbaantjes en machtsposities. Veelzeggend daarbij is dat men bij de reclassering niet eens in gesprek wil met haar cliënten om te zien hoe de dienst-verlening door de reclassering verbeterd zou kunnen worden. Ik heb Sjef van Gennip (opperhoofd Reclassering Nederland) de afgelopen jaren diverse malen uitgenodigd daarover in gesprek te gaan. Van Gennip weigert. Dan weten u en ik wel voldoende…

Symboliek

Een aardigheidje ter afsluiting: langs het Paleis van Justitie in ‘s-Hertogenbosch ligt een pad genaamd ‘Het rechte pad’. In dat ‘rechte’ pad zitten twee bochten. De symboliek is overweldigend…

3 Responses to De tegenstrijdigheid van de reclassering

Nieuwste column
Politie Eindhoven weigert lastige vragen te beantwoorden
Dat het Openbaar Ministerie niet gediend is van 'lastige' vragen wisten we al. Bij de politie heerst echter dezelfde mentaliteit.
Lees verder...
Fictie
Na de non-fictie ben ik mij nu ook gaan wijden aan het schrijven van (Engelstalige) fictie.
Lees hier verder