Van waakhond tot schoothond: journalistiek in Nederland

Ooit zagen journalisten het als hun taak kritisch naar de maatschappij te kijken en over misstanden te publiceren. Inmiddels lijkt die gezonde overtuiging verdwenen te zijn uit het leven van wat ooit de waakhonden van de democratie waren.

Het is triest gesteld met de cultuur binnen de Nederlandse journalistiek. Ooit zagen journalisten zich als de waakhonden van de democratie, maar tegenwoordig lijken de zichzelf beroepsjournalist noemende stukjesschrijvers en TV-programmamakers meer gericht op het instandhouden van hun baantje dan op het publiceren van kritische artikelen en reportages. Op een enkele mild-kritische columnist na, wellicht.

Reclassering en Jeugdzorg

Afgaande op de propaganda zijn reclassering en jeugdzorg organisaties die van de bovenste managementlaag tot aan de dames bij de receptie vol zitten met figuren welke zonder uitzondering zeer intelligent, zeer hoog opgeleid, zeer deskundig en zeer integer zijn, en alles uit de kast trekken om hun cliënten zo goed mogelijk te helpen.

Vraag je vervolgens aan de cliënten hoe zij er tegenaan kijken, dan word je bedolven onder de kritiek. Geen jubelverhalen uit de propagandamachine, maar zware kritiek op de schreeuwende incompetentie en corruptie, de valse rapportages en ander wangedrag—tot aan verhalen toe van vrouwelijke cliënten die tot seks gedwongen worden door hun reclasseringswerker dan wel gezinsvoogd.

Google op de naam van een reclasserings- of jeugdzorgclub plus het woord ‘kritiek’ of ‘klacht’, en je hebt voldoende leesvoer om je zomervakantie mee door te komen. Maar wat merken we in de ‘oude’ media van al die kritiek? Niets. Alles wat door instanties wordt voorgekauwd wordt door het journaille braaf overgenomen en kritiekloos voor waarheid aangenomen. Geen beroepsjournalist meer te vinden die nog kritische vragen durft te stellen.

Erger nog, de ‘beroeps’ laten zich tegenwoordig zelfs voor het karretje spannen van reclassering en jeugdzorg, door (betaald) artikelen en TV-reportages te produceren waarin het publiek te zien krijgt wat voor een geweldige clubs de reclassering en jeugdzorg zijn en wat voor een fantastische, gedreven mensen er werken. Om dat te onderbouwen worden dan doorgaans ook nog wat ‘cliënten’ ten tonele gevoerd die de reclasseringswerker of gezinsvoogd de hemel in prijzen. Hetgeen het vermoeden wekt dat de ‘cliënten’ ingehuurde acteurs zijn.

Dit was dan nog een vrij breed en algemeen voorbeeld, door naar een paar specifieke gevallen.

Eindhovens Dagblad

In 2012 werden twee minderjarige kinderen uit Eindhoven door hun moeder en een gezinsvoogd van Bureau Jeugdzorg Eindhoven naar het buitenland ontvoerd. De politie weigerde de aangifte daarvan door de vader op te nemen, de Centrale Autoriteit (onderdeel van het Ministerie van Veiligheid en Justitie, belast met de opsporing en teruggeleiding van naar het buitenland ontvoerde kinderen) weigerde opsporing tenzij de vader tot op het huisnummer nauwkeurig kon aangeven waar zijn ontvoerde kinderen verbleven.

Daar hij van de overheid niets hoefde te verwachten ging de man in de binnenstad van Eindhoven opsporingsaffiches verspreiden, waarvan een exemplaar belandde op de stadsredactie van het Eindhovens Dagblad. De redactie nam contact op met de politie en kreeg te horen dat men de zaak onderzocht had maar er geen sprake zou zijn van ontvoering, enkel van vakantie. Dat werd door het Eindhovens Dagblad braaf als zoete koek geslikt ondanks het feit dat de politie helemaal niets onderzocht had. Ook ging het principe van hoor en wederhoor overboord: naar de zienswijze van de vader werd niet eens geïnformeerd, hij werd door het Eindhovens Dagblad in de krant belachelijk gemaakt.

Omroep Brabant

Dezelfde man had forse kritiek op Bureau Jeugdzorg Eindhoven en uitte die online. Daar was BJZ niet blij mee, waarop men op grond van een verzonnen vordering (die men weigerde te onderbouwen) aan Van Lith Gerechtsdeurwaarders & Incasso uit Eindhoven de opdracht gaf de computers van de man te stelen om hem zo het zwijgen op te leggen.

Ook Van Lith stelde geen kritische vragen en onderbouwde niets maar stal de PC’s van de man, waaronder zijn bedrijfs-PC. Hij leed daardoor financiële en psychische schade welke begroot werd op € 780.000 en stelde zowel Bureau Jeugdzorg Eindhoven als Van Lith Incasso daarvoor aansprakelijk. In het geval van Bureau Jeugdzorg kwam daar het bedrag van een eerdere schadeclaim (drie miljoen euro) nog bij.

Bureau Jeugdzorg Eindhoven en Van Lith Incasso weigerden te betalen en hulden zich in stilzwijgen. Het slachtoffer ging beide clubs per e-mail aan hun schuld herinneren en stuurde die berichten ook naar het Eindhovens Dagblad en Omroep Brabant. Het Eindhovens Dagblad reageerde in het geheel niet, Omroep Brabant uiteindelijk wel. De reactie (overgelaten aan een stagiaire!) luidde als volgt:

Bedankt voor uw bericht. De boodschap is duidelijk. Gelieve geen e-mail meer te sturen.

Ook bij Omroep Brabant bleek men liever de kop in het zand te steken dan datgene te doen wat ze zouden moeten doen.

Niet alleen die twee…

Het zijn niet alleen het Eindhovens Dagblad en Omroep Brabant die dergelijk gedrag vertonen. Ook op de redacties van actualiteitenrubrieken wil men zich de vingers niet branden aan dit soort zaken, en op de sites van onder andere de Telegraaf en roddel-programma Hart van Nederland worden reacties waarin kritiek wordt geleverd op instanties als reclassering en jeugdzorg verwijderd.

Van waakhond tot schoothond

Dat is dus de ‘journalistiek’ in Nederland anno 2014. Liever dan de gruwelijke waar-heid over wantoestanden bij onder andere politie, justitie, reclassering en jeugdzorg naar buiten te brengen, steekt men de kop in het zand.

Ergens wel begrijpelijk natuurlijk. Wie tegenwoordig kritisch durft te publiceren over instanties moet zich voorbereiden op ontslag plus strafrechtelijke veroordeling wegens ‘smaadschrift’, en een journalist die zich vandaag kritisch uitlaat over de jeugdzorg moet er ernstig rekening mee houden dat zijn kinderen morgen opeens met spoed uit huis geplaatst worden en hij ze de komende jaren niet meer terugziet.

Desalniettemin blijft het triest dat het journaille tegenwoordig meer belang hecht aan het beschermen van hun eigen baantje dan datgene doen wat ze moeten doen.

De journalistiek, ooit de blaffende waakhond van de democratie, heeft zichzelf gereduceerd tot een kwispelend schoothondje van de overheid…